Boekrecensie: Einde van Strategie!?
Naarmate de wereld sneller verandert, de omgeving onzekerder wordt en de toekomst dus steeds lastiger te voorspellen, lijkt het nut van strategische planning navenant af te nemen. Want waarom zou je zo’n exercitie nog doen als je niet eens weet wat de volgende maand zal brengen, laat staan het volgende jaar? Toch maken organisaties nog steeds strategische plannen, sterker nog, sommige kijken juist in een turbulente omgeving extra ver vooruit. Het gaat dan alleen wel om een ander soort strategie dan we misschien gewend zijn.
De auteurs, Ard-Pieter de Man, Ludwig Hoeksema en Anna Plotnikova (alle drie verbonden aan de VU), beantwoorden de vraag uit de titel van hun boek dus ontkennend: nee, het einde van strategie is niet in zicht, wel is er een ander type strategie nodig dan voorheen; hiervoor munten zij de term ‘wendbare strategie’. Daarmee doelen ze op een strategie die het mogelijk maakt om zowel langetermijndoelen te stellen en zo de continuïteit van de organisatie te waarborgen, als rekening te houden met de steeds wisselende dynamiek van een vaak zeer volatiele omgeving.
Zes principes
In de inleiding van het boek worden de contouren geschetst van de zes principes die de auteurs als essentieel voor een wendbare strategie beschouwen. Dat zijn achtereenvolgens: 1) bied houvast en schets perspectief (dit gaat onder meer over purpose, waarden, richting); 2) zorg voor dynamische governance en stel voortdurend bij (denk hierbij bijvoorbeeld aan prioriteiten stellen en middelenallocatie); 3) werk met het einddoel in gedachten en leer onderweg (ga uit van verschillende horizonten, strategie is niet alleen voor de lange termijn); 4) denk groot, begin klein, schaal snel en eer het kleine (sleutelbegrippen hier: iteratie en experimenteren); 5) betrek uw mensen en ken uzelf (onderken het belang van de eigen organisatie, en van communicatie en transparantie); en 6) zoek de samenwerking en leer van anderen (gebruik het ecosysteem van de organisatie). Elk van deze zes principes wordt vervolgens met behulp van uitgebreide casuïstiek besproken in een eigen hoofdstuk, dat afsluit met een tool met behulp waarvan het betreffende principe in de praktijk handen en voeten kan krijgen.
Vijf vragen
Aan deze zes principes van wendbare strategie gaat in wezen nog iets anders vooraf, namelijk vijf strategische vragen die de auteurs samenvatten in een ‘strategische onzekerheidsmatrix’. Die matrix is een eenvoudige grid met twee assen (korte vs lange termijn en veel vs weinig informatie beschikbaar), waarin vier vragen zijn gerangschikt: deze betreffen resp. het uitzetten, zoeken, invullen en uitvoeren van de koers. De vijfde, overkoepelende vraag gaat over de samenhang tussen deze vier issues. Aan de hand van dit elegante model rangschikken de auteurs de verschillende strategische kwesties waar organisaties zich voor gesteld kunnen zien, en hoe ze op deze vragen antwoorden (kunnen) formuleren.
Profielen, stellingen en samenvatting
Na de hoofdstukken met de zes principes komt nog de vraag aan bod welk principe voor welk type organisatie het meest dominant is of zou moeten zijn. Een bedrijf dat rekening moet houden met strenge regelgeving maar in een extreem onzekere omgeving opereert, moet immers andere (soorten) keuzes maken dan een bedrijf dat niet in zo’n keurslijf zit en bovendien de marktontwikkeling voor de komende twee jaar relatief eenvoudig kan voorspellen.
Na dit hoofdstuk over ‘strategische profielen’ volgen nog een tiental stellingen (inclusief modelargumenten voor en tegen) aan de hand waarvan binnen organisaties over strategische kwesties kan worden gediscussieerd, een hoofdstuk waarin het hele boek nog eens wordt samengevat, en tot slot een uitgebreide verantwoording van de onderzoeksopzet.
Aan de slag!
Alles bij elkaar biedt dit boek in kort bestek een schat aan informatie voor wie het begrip ‘bedrijfsstrategie’ niet meteen bij het vuil wil zetten maar wel naar manieren zoekt om er in onzekere tijden een nieuwe invulling aan te geven. Het boek is nogal schools opgezet en vervalt geregeld in herhaling, maar dat doet aan het gebruiksnut ervan niet af. Ook de breedte van het onderzoek en de vele praktijkvoorbeelden zorgen ervoor dat dit boek veel waarde kan hebben voor organisaties die hun strategie nieuw leven in willen blazen.
