Boekrecensie: Focus – De wereld van ASML
Chipmachinefabrikant ASML (de afkorting staat voor Advanced Semiconductors Materials Lithography) staat sinds enige tijd in het brandpunt van de belangstelling. Jarenlang opereerde de multinational op de achtergrond, maar door een geopolitieke aardverschuiving is het bedrijf in het middelpunt van de technologieoorlog beland. Het is inmiddels het waardevolste techbedrijf van Europa; zonder ASML zou de wereld er heel anders uitzien. Intel, Samsung, Apple, Tesla: allemaal maken ze gebruik van de chips die worden gemaakt met de apparaten van ASML.
Hoe is het zo ver gekomen? Hoe wist het bedrijf vanuit Veldhoven zo’n cruciale rol in de chipwereld te veroveren, na een moeizame start in 1984 als joint venture van Philips en ASMI? NRC-journalist Marc Hijink volgde ASML jarenlang van binnenuit. Hij sprak intensief met alle hoofdrolspelers in het wereldwijde ASML-netwerk, van oud-medewerkers, toeleveranciers en chipfabrikanten tot politici en critici.
Het resultaat is een zeer toegankelijk geschreven reis door de techwereld, van Azië tot Arizona, langs cleanrooms en boardrooms, tot in de achterkamertjes in Washington aan toe. Naast een bijzonder kijkje achter de schermen van een Nederlands miljardenbedrijf biedt Focus allerlei inzichten over industriële innovatie en de wereldwijde strijd om economische en militaire macht.
Technologie en fouten maken
ASML is groot geworden met de door het bedrijf ontwikkelde Extreme Ultraviolet Lithography– (EUV-)technologie. Met die technologie kunnen grote hoeveelheden kwalitatief hoogwaardige chips geproduceerd worden met steeds geavanceerdere specificaties. Focus beschrijft hoe een aantal volhardende mensen, die geloofden in de te ontwikkelen machines, soms tegen de klippen op hun gelijk uiteindelijk bevestigd zagen. Daarvoor hadden ze ook af en toe wel wat mazzel nodig, zoals investeerders die vertrouwen bleven houden in het bedrijf, of het feit dat de Amerikanen ASML een deel van de technologie en overnames gunden.
Als de machines de hoofdzaak zijn, dan doet de rest er minder toe, blijkt uit het portret van Hijink. Wat geen acute deadline heeft, wordt bij ASML verwaarloosd. Daardoor moet er vaak eerst iets goed fout gaan voordat er iets verandert. ‘Het gaat er niet om fouten te voorkomen, maar hoe je je fouten managet’, is het motto van de technologische topman, Martin van den Brink, die van 2013 tot begin dit jaar samen met co-CEO Peter Wennink leiding geeft aan het bedrijf. Volgens medewerkers die Hijink citeert, stuurt Van den Brink ASML aan als een start-up, als een opstandig kind in het onhandig lijf van een volwassen multinational. Het duale leiderschap zorgt er echter voor dat ASML niet ontspoort. Wennink is in staat om de onstuimigheid van Van den Brink bij te sturen, zonder het in de kiem te smoren.
Uitdagingen en inspiratie
Onder de nieuwe CEO Christophe Fouquet gaat ASML een spannende toekomst tegemoet. Het bedrijf zit midden in een enorme groei- en ontwikkelspurt, die nieuwe uitdagingen met zich meebrengt. Ook de geopolitieke spanningen, spionage en IT security vragen veel van het bedrijf. Daarnaast gaan de veranderingen in de sector snel. ASML kan dus niet op zijn lauweren rusten en investeert al volop in de volgende generatie EUV-machines.
Alles bij elkaar is Focus een inspirerend boek voor managers die willen leren hoe je een innovatieklimaat creëert en behoudt, of hoe je complexe projecten aanstuurt. In bredere zin is het sowieso de moeite waard voor wie geïnteresseerd is in leiderschap, innovatie, organiseren en (inter)nationale industriepolitiek. Of voor wie gewoon nieuwsgierig is naar het bijzondere verhaal achter een uniek bedrijf.
